TEK HÜCRELİ CANLILAR; SPOROZOA

Sporlular

• Parazit yaşarlar.
• Üremeleri sporla olur.(Metagenez görülür:Eşeyli ve eşeysiz üremenin birbirini ardışık takip etmesidir.)
• Hareket organelleri yoktur.(amoboid hareket ederler.)
• Besinlerini hazır aldıklarından besin kofulları bulunmaz.
• Hayvansal organizmaların vücudunda yaşadıklarından kontraktil koful taşımazlar.

Yaşam döngüsü

• Sporozooalardan Plasmodium malaria'da hayat devri anofel sokması ile sporozoitler (n) insan kanına geçer
• Alyuvarlar içine geçerek şizonta dönüşürler
• Şizont çoğa bölünerek (Şizogoni) merezoitleri oluşturur
• Alyuvarların parçalanması ile merezoitler ve toksinleri kana karışır.(Sıtma nöbetleri bu esnada görülür)
• Merezoitler ya yeni alyuvarlara girer, yada gametositlere dönüşür
• Anofelin bu insanın kanını emmesi ile gametositler anofelin barsağına geçer
• Gametositler(n) burada ovumu(n) ve mitoz geçirerek 4-8 sperm(n) haline gelirler
• Oluşan spermler ovumu barsak boşluğunda döller ve zigot(2n) meydanagelir
• Ameboid hareket eden zigot barsak epitelini delerek barsak kaslarınayerleşir
• Zigot burada mayoz geçirir ve ardından çoğa bölünerek (Sporogoni)sporozoitleri oluşturur
• Sporozoitler dolaşım sıvısı ile tükürük bezlerine taşınır ve döngü tamamlanır.

Not: Plasmodium malariada baskın döl haploidtir. Diploid aşama sadece zigot evresine indirgenmiştir.

TEK HÜCRELİ CANLILAR; BAKTERİLER

      Bakteriler bağımsız yaşayabilen küçük organizmalardır. Prokaryot hücre yapıları ve boyutlarıyla diğer mikroorganizmalardan ayrılırlar. Bakteriler ortalama 0,5-2 µm boyutlarındadırlar. Bakterilerin bu sahip oldukları boyutları tür ve cinslerine göre farklılar göstermektedir. Büyük bakteriler genellikle saprofit olarak bulunmaktadırlar. Prokaryotik hücreler olan bakterilerin kendilerine özgü bir hücre yapıları bulunmaktadır.

Bakterinin yapısı; 

Hücre yapısı

Prokaryot olduklarından zarla çevrili çekirdek, mitokondri, kloroplast, endoplazmik retikulum, golgi gibi organelleri yoktur.

Ribozom bütün bakterilerin temel organelidir.

DNA, RNA, canlı hücre zarı ve sitoplazma yine bütün bakterilerin temel yapısını oluşturur. Bunlara ek olarak bütün bakterilerde hücre, cansız bir çeperle (murein) sarılıdır.

Çeperin yapısı, bitki hücrelerinin çeperinden farklıdır. Selüloz ihtiva etmez.

Bazı bakterilerde hücre çeperinin dışında kapsül bulunur. Kapsül bakterinin dirençliliğini ve hastalık yapabilme (patojen olma) özelliğini artırır. 

Şekilleri ve Boyanmaları

Bakteriler ışık mikroskobunda bakıldığında başlıca şu şekillerde görülürler. 

•  Çubuk şeklinde olanlar (Bacillus):Tek tek veya birbirlerine yapışmışlardır. Tifo, tüberküloz ve şarbon hastalığı bakterileri bu şekildedir. 

•  Yuvarlak olanlar (Coccus): Genellikle kamçısızdırlar. Zatürre ve bel soğukluğu bakterileri bunlara örnektir. 

•  Spiral olanlar (Spirullum): Kıvrımlı bakterilerdir. Frengi bakterileri ve dişlere yerleşen Spiroketler bunlara örnektir.

•  Virgül şeklinde olanlar (Vibrio): Virgül biçiminde tek kıvrımlıdırlar. Kolera bakterisi gibi. 

Bakterilerin boyanmaları: 
Danimarkalı bakteriyolog Gram tarafından geliştirilen boyalarla boyanan bakterilere Gram (+), boyanmayanlara ise Gram (-) bakteriler denir.

Beslenme şekillerine göre ;
Bazı bakteriler ototrof olup, fotosentez veya kemosentez yaparlar. Çoğunluğu ise heterotrof olup, saprofit veya parazit yaşarlar.

TEK HÜCRELİ CANLILAR; PARAMESYUM

Paramesyum:

• Tatlı sularda yaşayan,
• Hücre çeperi bulunmayan,
• Vücudunun dış yüzeyinde hareket etmeye ve besinleri yakalamaya yarayan silleri bulunan,
• Sillerin arasında trikosist adı verilen savunma iğneleri bulunan,
• Kontraktil kofulları bulunan,
• Çift çekirdekli
• Büyük çekirdek hücreyi yönetir ve eşeysiz üremeyi kontrol eder.
• Küçük çekirdek ise eşeyli üremeyi kontrol eder.
• Hücre ağzı ve hücre anüsü bulunur.
• Pelikula adı verilen koruyucu bir örtüsü vardır.
• Heterotrof beslenir.
• Eşeysiz ve eşeyli çoğalır.
• Eşeysiz enine bölünerek, eşeyli ise konjugasyon ile çoğalır.

TEK HÜCRELİ CANLILAR; AMİP

Amip:

• Tatlı sularda yaşar.
• Hücre çeperi taşımaz.
• Yalancı ayak oluşturarak hareket eder ve besinlerini yakalar.
• Kontraktil koful taşır.
• Heterotrof olarak beslenir.
• Bazı türleri, iç parazit olarak yaşar ve amipli dizanteri hastalığına yol açar.
• Eşeysiz bölünerek çoğalır.

Not:


        Kök ayaklıların bazı türlerinde, silis ve CaCO3 yapılı bir kabuk bulunur.